چرا باید بیمه داشته باشیم؟!
بیمه در زبان فارسی از ریشه “بیم” و ترس گرفته شده است. هدف از گسترش بیمه در جامعه، ایجاد آرامش و اطمینان و برطرف نمودن نگرانی‌ها و اضطراب‌هاست.
نقش صنعت بیمه در شکوفایی اقتصادی و ایجاد روابط سالم‌تر بر کسی پوشیده نیست.
امروزه اقتصاد‌دانان یکی از زیربناهای رشد پویای اقتصادی را وجود صنعت بیمه قدرتمند می‌دانند.
سهم بیمه در تولید ناخالص ملی، به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه محسوب می‌گردد. گرچه سابقه صنعت بیمه در ایران بیش از یک قرن می‌باشد، ولی هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است.
هدف برنامه پنج ساله ششم، رساندن سهم بیمه به ۷ درصدتولید ناخالص ملی است. گرچه این هدف و رسیدن به آن، نیاز به برنامه‌ریزی، اطلاع رسانی و ایجاد فرهنگ عمومی دارد و بلند پروازانه به‌نظر می‌رسد، ولی رشد بالای ۲۰ درصد صنعت بیمه و رشد حدود ۵۰ درصد بیمه‌های زندگی در سال‌های اخیر، آینده روشنی را برای این صنعت و اقتصاد کشور نوید می‌دهد.
تاریخچه بیمه
اگر بیمه را به صورت نوع دوستی و مشارکت در جبران زیانهای وارده به سایرین تعریف کنیم، قدمتی به اندازه عمر بشر دارد.
شواهدی وجود دارد که از دوران فراعنه مصر، اقوام باستانی فنیقی، بازرگانان و صاحبان کشتیهای تجاری، جهت جبران خسارتی احتمالی و یا نرسیدن بار به مقصد، مبالغی را کنار گذاشته و با آن خسارت افراد زیان دیده را جبران مینمودند.
در ایران نیز در کتیبههای به‌دست آمده از دوران هخامنشی، حمایت از افراد مسن و آسیب دیده از دوران داریوش اول مشاهده می‌شود.
گرچه سابقه مشارکت در جبران خسارت، به قرن‌های گذشته برمی‌گردد، ولی بیمه به شکل امروزی از قرن شانزدهم میلادی شروع شد.
به‌تدریج بعد از بیمه کشتی‌ها، بیمه آتش سوزی، مهندسی (دیگ‌های بخار)، باربری و … به‌وجود آمدند.
اولین شرکت بیمه ایرانی، بیمه ایران بود که در سال ۱۳۱۴ تاسیس شد و در کنار شرکت‌های خارجی شروع به فعالیت کرد.
قانون بیمه در سال ۱۳۱۶ و قانون بیمه مرکزی در سال ۱۳۵۰ به تصویب مجلس شورای ملی رسید. در دوران قبل از انقلاب، صنعت بیمه رشد خوبی داشت و موجبات رشد سایر صنایع را نیز فراهم کرد.
تا سال ۱۳۳۰ که سازمان تامین اجتماعی تاسیس شد، بخشی از وظایف تامین اجتماعی توسط بیمه ایران ارائه می‌شد.
بعد از انقلاب، با ملی کردن بانک، بیمه و صنایع بزرگ، شرکت‌های خارجی رفتند و فقط شرکت‌های ایران، آسیا و البرز باقی ماندند. بیمه دانا در سال ۱۳۶۷ جهت ارائه بیمه تکمیل درمان شکل گرفت، ولی بعدا مجاز به ارائه خدمات در سایر رشته‌ها شد. از سال ۱۳۸۲ با اجرای بازنگری اصل ۴۴ قانون اساسی، مجددا راه برای تاسیس شرکت‌های بیمه و فعالیت شرکت‌های خارجی باز شد.
ما می‌توانیم از انواع بیمه‌ها استفاده کنیم و با کمک انواع مختلف بیمه‌ها آینده‌ی خود را تضمین کنیم.
به‌طور کلی بیمه به دو بخش بیمه‌های اجتماعی و بازرگانی تقسیم می‌شوند. در زیر به‌طور خلاصه، ویژگی‌های هر دو گروه ذکر می‌گردد:
بیمه‌های اجتماعی
- بیمه‌های اجتماعی با هدف تسهیل امکانات و تامین زندگی حال و آینده افراد، به‌خصوص اقشار کم درآمد، آسیب‌پذیر و مولد جامعه ایجاد گردیده است.
- این بیمه‌ها الزام قانون بوده و اجباری می‌باشند. البته در سال‌های اخیر جنبه‌های اختیاری نیز در این بیمه‌ها ارائه می‌شود.
- الزاما حق بیمه پرداختی، پوشش بیمه‌ای را تعیین نمی‌کند. ممکن است افرادی حق بیمه کمتری پرداخت کنند ولی از مزایای یکسان و چه بسا مزایای بیشتری نسبت به سایرین برخوردار گردند.
- ارائه خدمات منوط به پرداخت حق بیمه نیست. در مواردی بیمه‌گر بدون اخذ حق بیمه، مکلف به ارائه تعهدات است.
- بخش اعظم حق بیمه توسط کارفرما پرداخت می‌شود. در این بیمه‌ها، بیمه شده یا استفاده کننده فقط بخشی از حق بیمه را پرداخت می‌کند.
- گرچه کارفرما بخش زیادی از حق بیمه را پرداخت می‌کند ولی از آن بهره‌ای نمی‌برد.
- تحت حمایت دولت قرار می‌گیرند و مدیریت آن، دولتی است یا نقش دولت در مدیریت آن پر رنگ است.
- گرچه متعدد می‌باشند، ولی جنبه رقابتی ندارند و هر کدام قشر خاصی را تحت پوشش قرار می‌دهند.
در این گروه، سازمان تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان خدمات درمانی، نیروهای مسلح، فرهنگیان، بازنشستگی فولاد و … را می‌توان نام برد.
بیمه‌های بازرگانی
- گرچه در بعضی موارد مانند بیمه شخص ثالث خودرو، بیمه اجباری نیز داریم، ولی اصولا اختیاری هستند.
- تعداد آن‌ها زیاد بوده و به شکل کاملا رقابتی فعالیت می‌کنند.
- مدیریت آن‌ها به‌صورت شرکتی و اقتصادی بوده و در مقابل سهام داران پاسخگو هستند. بنابراین تراز مالی سالانه داشته و باید سود دهی داشته باشند. البته واضح است که در بازار رقابتی، ممکن است شرکتی با زیان و یا حتی زیان انباشته نیز مواجه شود.
- پوشش بیمه‌ای، متناسب با حق بیمه پرداختی ارائه می‌شود.
- شخص بیمه‌گذار، خود از منافع بیمه نامه استفاده نموده و یا ذی نفع مورد‌نظر را معرفی می‌کند. در مواردی مثل بیمه مسئولیت که دیگران غرامت دریافت می‌کنند، بیمه جایگزین و جانشین بیمه‌گذار در پرداخت خسارت به کارکنان یا اشخاص ثالث است.
منافع بیمه برای جامعه و کشور
تامین امنیت مالی برای فعالیت‌های تولیدی و تجاری
صنعتگر و بازرگان، با پرداخت حق بیمه‌ای که در مقابل سرمایه بیمه شده مبلغ نسبتا ناچیز و اندک می‌باشد، با خیال آسوده تمام امکانات و سرمایه‌ها و حتی تسهیلات بانکی را سرمایه‌گذاری می‌نماید و نیازی به پس‌انداز قسمتی از سرمایه، برای روز مبادا نیست. بنابراین بیمه، کارایی و بهره‌وری بازرگان و تولید‌کننده را افزایش می‌دهد.
افزایش اعتبار
نقش بی‌بدیل اعتبار در کسب و کار و موفقیت بر کسی پوشیده نیست. برای روشن‌تر شدن نقش بیمه در اعتبار بخشی به افراد، کارخانه‌داری را تصور کنید که جهت دریافت تسهیلات به بانک مراجعه می‌کند. گرچه ایشان میلیارد‌ها تومان دارایی و چندین برابر آن اعتبار دارد، ولی تا زمانی که بیمه مرهونات بانکی روی پرونده نباشد، بانک از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کند.
جامعه، دولت و عدالت اجتماعی
بدون شک پویایی اقتصادی و فعالیت‌های تولیدی، مهم‌ترین عوامل ایجاد درآمد و ثروت در یک جامعه هستند. بهترین راه حل برای فقر زدایی، ایجاد اشتغال و استفاده از توانایی‌های افراد جامعه است.
حضور بیمه در فعالیت‌های اقتصادی، ریسک سرمایه‌گذاری، تولید و بازرگانی را کاهش داده و به فعالان اقتصادی چه در بخش کارفرمایی و پیمانکاری و چه در بخش کارگری و کارمندی، جسارت ریسک می‌دهد.
بنابراین بیمه موجب کاهش دغدغه‌ها و نگرانی‌ها شده و استرس را در جامعه کاهش می‌دهد.
در نبود بیمه، فقر گسترده‌تر شده و افراد، به حمایت دولت نیاز پیدا می‌کنند.
سرمایه‌گذاری کلان
شرکت‌های بیمه با دریافت حق بیمه، مبالغ قابل توجهی سرمایه به‌دست آوردند. این شرکت‌ها برای به‌دست آوردن حداکثر سود و منفعت، این وجوه را در بخش‌های مختلف اقتصادی سرمایه‌گذاری نموده و از این طریق نیز به اقتصاد کشور کمک می‌کنند.
معمولا در هر طرح تولیدی و توسعه‌ای کلانی، یک یا چند شرکت بیمه، به عنوان سرمایه‌گذار حضور دارند.
جلوگیری از خسارت و توزیع آن
معمولا جبران خساراتی که بیمه‌گذاران تحت پوشش بیمه قرار می‌دهند، خارج از توان‌شان است یا به سختی می‌توانند آن را جبران کنند.
بیمه با دریافت حق بیمه‌ای ناچیز از تعداد زیادی بیمه‌گذار و پرداخت خسارت سنگین به تعداد کم زیان‌دیدگان، فشار و سنگینی خسارت را بین بیمه‌گذاران توزیع و قابل تحمل می‌کند (قانون اعداد بزرگ).
جالب اینکه هر کس متناسب با سرمایه بیمه شده و احتمال خطر، حق می‌پردازد.
همچنین به‌دلیل این که به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ، کارشناسان بیمه برای تحت پوشش قرار دادن سرمایه، توصیه‌های ایمنی را ارائه نموده و استاندارد‌های مورد‌نیاز را مطالبه می‌کنند، قبل از وقوع خسارت، بیمه‌گذار را از خطرات احتمالی مطلع نموده و پیش‌گیری‌های لازمه را توصیه می‌نمایند.
بنابراین صنعت بیمه با ارائه توصیه‌های ایمنی در ابتدا و حین دوره بیمه و اعمال نرخ متناسب با ریسک، به صورت تشویق و تنبیه نقش به‌سزایی در کاهش ریسک و خسارت ایفا می‌کند.
افزایش رقابت
واحد‌های تجاری کوچک و افراد تازه کار به‌سختی می‌توانند خسارات احتمالی را جبران کنند، اما شرکت‌ها و افراد سابقه‌دار راحت‌تر می‌توانند از عهده جبران خسارت برآیند.
حمایت بیمه از این بخش اقتصادی باعث افزایش اعتماد به نفس، ریسک‌پذیری و خلاقیت در این بخش‌ها شده تا جسارت و توان رقابت با شرکت‌های بزرگ را به‌دست آورند. بنابراین حضور قدرتمند بیمه در عرصه‌های مختلف اقتصادی مانع ایجاد انحصار و سوء استفاده شرکت‌های بزرگ‌تر و قدیمی‌تر می‌شود.
حمایت از خانواده
بیمه‌های عمر، حادثه و تکمیل درمان با پوشش‌های بیمه‌ای خود، بیمه‌گذار و خانواده او را در مقابل بیکاری، نقص عضو، بیماری‌های خاص، انواع خدمات درمانی و بهداشتی تحت پوشش و حمایت قرار می‌دهند.
به‌دلیل این که بیمه عمر و حادثه حتی در صورت فوت بیمه شده نیز مسئولیت‌هایی را به عهده گرفته و در قبال بازماندگان و ذی نفعان پاسخگوست، بخشی از تالمات فقدان بیمه‌گذار را نیز جبران می‌کند.
نکته حائز اهمیت این است که در صورت ورشکستگی و صدور رای دادگاه برای پرداخت بدهی فرد از ماترک او، اندوخته بیمه نامه و سرمایه پوشش‌ها برای طلب‌کاران غیر‌قابل دسترس بوده و می‌تواند خانواده را در مقابل آسیب‌های اجتماعی حمایت کند.
اگر ذینفع بیمه نامه فرد دیگری باشد، سازمان امور مالیاتی حتی در صورت حیات بیمه‌گذار، نمی‌تواند از محل اندوخته و سرمایه بیمه نامه، مطالبات خود را وصول کند.
ما کلیه اطلاعات مربوط به بیمه عمر را به‌صورت کامل در اختیار شما قرار میدهیم.
بیمه اتکایی و مشارکت جهانی
گاهی جبران خسارت احتمالی از عهده شرکت بیمه خارج است. شرکت‌های بیمه از طریق بیمه اتکایی بخشی از ریسک مورد قبول را به سایر شرکت‌ها واگذار می‌نمایند. به این ترتیب عملا جبران خسارت به دوش جامعه بزرگتری گذارده می‌شود. در عمل بیمه اتکایی خارجی، جبران خسارت را از دایره ملی به دایره جهانی گسترش می‌دهد. به‌طور مثال بخش اعظم خسارت نفتکش سانچی توسط شرکت‌های خارجی جبران شد.
بیمه و سرمایه‌گذاری
بیمه‌گذاران با بیمه نمودن اموال، مسئولیت‌ها و جان خود، مبالغی را که برای جبران خسارات احتمالی مورد‌نیاز است، آزاد نموده و برای سرمایه‌گذاری و بهره‌وری بالاتر استفاده کنند.
برای درک بهتر موضوع، راننده‌ای را مثال می‌زنم که اگر فاقد بیمه ثالث باشد، با چه مبلغی می‌تواند بدون اضطراب و نگرانی رانندگی کند؟
پزشکی را تصور کنید که برای رفتن به اتاق عمل، چه مبلغی را باید کنار بگذارد؟
اما کارخانه داری بابت بیمه آتش سوزی و زلزله، مسئولیت کارکنان، مسئولیت نسبت به سایرین، اقساط وام‌ها و … فقط درصد جزئی از سرمایه را برای بیمه هزینه می‌کند.
در صورت نبود بیمه آیا ایشان می‌توانست با این همه مسئولیت و خطر، سرمایه‌گذاری کند؟
چند برابر سرمایه‌اش را باید برای خطرات احتمالی کنار می‌گذاشت و پس‌انداز می‌کرد؟
جنبه دیگر سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه، بیمه‌های زندگی و سرمایه‌گذاری است. در این رشته از بیمه، بیمه‌گذار با پرداخت مبلغی که معمولا قابل سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها نیست، عملا در سرمایه‌گذاری‌های شرکت بیمه مشارکت می‌کند.
شرکت بیمه ۸۵ تا ۹۰ درصد از سود حاصله در این سرمایه‌گذاری‌ها را به بیمه‌گذار پرداخت می‌کند. با توجه به اهمیت بیمه‌های زندگی و سرمایه‌گذاری، در مقاله‌ای جداگانه به‌طور مفصل به این موضوع پرداخته خواهد شد.
حرف آخر
در سال های اخیر در کشورمان زلزله، سیل و سایر حوادث که به فرد یا گروه زیادی خسارت وارد آورده، مشاهده نموده‌ایم.
افراد زیادی را دیده‌ایم که بعد از این حوادث نیازمند کمک دیگران شده و با بسیج عمومی، امکاناتی محدود و اولیه به‌سختی به‌دست آورده‌اند. حتی در موارد زیادی مشاهده شده که تلفات به‌دلیل حادثه رخ نداده است. بلکه به‌دلیل نبود بهداشت، مسکن، غذای مناسب و … سلامتی و جان افراد تهدید شده است.
کم و بیش شنیده و یا دیده‌ایم که افرادی به‌دلیل نداشتن گواهینامه، بعد از تصادف رانندگی، دچار مشکل زندان و یا پرداخت دیه شده‌اند.
گاهی عواقب بعدی مثل از دست دادن شغل، بدهکاری و کسر شأن و هتک حرمت خانواده در برابر دیگران، سبب آسیب‌های غیر‌قابل جبران می‌گردد.
وظیفه سرپرست خانواده در درجه اول جلوگیری از ضرر و زیان به خود و خانواده می‌باشد. اگر به هر دلیلی مثل قابل پیش‌بینی نبودن یا خارج از توان بودن، امکان جلوگیری از حادثه را نداریم، می‌توانیم از طریق بیمه چتر حمایتی را روی سر خانواده قرار دهیم.
بیمه میراثی گرانبهاست که انسان‌ها بدون از دست دادن عزت نفس، احترام و شخصیت، حق خود را از شرکت بیمه می‌گیرند و نیازمند کمک دیگران نمی‌شوند.
وضعیت خانواده‌ای را که بعد از زلزله به‌دلیل نداشتن بیمه نامه، محتاج کمک‌های همگانی، کمیته امداد، هلال احمر و … است را با همسایه‌ای که فقط یکصد هزار تومان حق بیمه پرداخت نموده و خسارت کامل خود را از شرکت بیمه دریافت و مشغول بازسازی است، مقایسه کنید تا اهمیت موضوع راحت تر درک شود.
بنابراین اگر برای خود و خانواده‌مان احترام قائلیم، آینده فرزندانمان برایمان اهمیت دارد و نمی‌خواهیم پیش دیگران دست دراز نموده و دیگران را به‌زحمت بیندازیم، بیمه، ضرورتی انکار‌ناپذیر است.
